Ο Αντιπρόεδρος της ΕΚΤ προειδοποιεί για διόρθωση της χρηματιστηριακής αγοράς και χρηματοπιστωτική αστάθεια!
Ομιλία του Luis de Guindos, Αντιπροέδρου της ΕΚΤ, στην Εβδομάδα Χρηματοδότησης του Ευρώ στη Φρανκφούρτη, που διοργανώθηκε από τον Όμιλο Χρηματοδότησης Ευρώ dfv:
Φρανκφούρτη, 17 Νοεμβρίου 2025
Είναι μεγάλη μου χαρά που βρίσκομαι ξανά μαζί σας στην Εβδομάδα Χρηματοοικονομικών του Ευρώ της Φρανκφούρτης, έχοντας συμμετάσχει σε κάθε εναρκτήρια συνεδρία από τότε που εντάχθηκα στην ΕΚΤ. Όπως πάντα αυτή την εποχή του χρόνου, πρόκειται να δημοσιεύσουμε την Επισκόπηση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, επομένως θα επικεντρωθώ στην τελευταία μας αξιολόγηση των κινδύνων για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα στη ζώνη του ευρώ.
Μια ασταθής και αβέβαιη μακροοικονομική προοπτική
Μετά από διψήφια ποσοστά πληθωρισμού το 2022 και έναν επιτυχημένο «ανώμαλο δρόμο», ο πληθωρισμός πλησιάζει πλέον το 2% και αναμένουμε ότι θα συνεχίσει να συγκλίνει προς τον μεσοπρόθεσμο στόχο μας. Όπως και στις παρατηρήσεις μου τον περασμένο Νοέμβριο, εξακολουθούμε να ανησυχούμε για τη χαμηλή ανάπτυξη, αν και έχουμε δει βελτίωση στο συνολικό μακροοικονομικό περιβάλλον σε σύγκριση με ένα χρόνο πριν. Ωστόσο, τους τελευταίους 12 μήνες, σημαντικές αλλαγές στην οικονομική πολιτική των ΗΠΑ και στο πολυμερές σύστημα εμπορικών συναλλαγών που βασίζεται σε κανόνες ήταν οι βασικοί παράγοντες που διαμόρφωσαν τις οικονομικές και χρηματοπιστωτικές συνθήκες. Έχουμε δει κλιμακούμενες εμπορικές εντάσεις, οι οποίες πυροδότησαν τη βραχύβια αναταραχή της αγοράς τον Απρίλιο του τρέχοντος έτους. Η αβεβαιότητα για την εμπορική πολιτική έχει μετριαστεί χάρη στις επακόλουθες εμπορικές συμφωνίες μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και αρκετών από τους κύριους εμπορικούς εταίρους τους, και οι αγορές έχουν μετατοπίσει κάπως την εστίασή τους από τον κίνδυνο άμεσης κλιμάκωσης των γεωπολιτικών εντάσεων στις μακροπρόθεσμες οικονομικές και χρηματοπιστωτικές επιπτώσεις των δασμών και των εμπορικών τριβών. Αν και η αβεβαιότητα έχει μετριαστεί εν μέρει κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους, αποτελεί πλέον καθοριστικό χαρακτηριστικό της εποχής μας. Ενώ ο κίνδυνος ενός μεγάλης κλίμακας εμπορικού πολέμου έχει αποτραπεί, οι δυσμενείς επιπτώσεις πέρα από τον εμπορικό τομέα έχουν φέρει και πάλι στο προσκήνιο τους κινδύνους για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
Οι παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές συνθήκες – που καθοδηγούνται κυρίως από τις εξελίξεις στις αγορές των ΗΠΑ – θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα της ζώνης του ευρώ με τη μορφή ακανόνιστων διακυμάνσεων των νομισμάτων, με αποτέλεσμα αρνητικές επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα του εμπορίου, καθώς και διακυμάνσεων και δευτερογενών επιπτώσεων στο κόστος χρηματοδότησης για τα κράτη, τις επιχειρήσεις και τις τράπεζες. Επιπλέον, η πιθανότητα οι πολιτικοί κραδασμοί να διαταράξουν τη διεθνή τάξη εγκυμονεί σημαντικούς κινδύνους γεωοικονομικού και κανονιστικού κατακερματισμού σε ολόκληρο τον κόσμο, ενώ οι συνεχιζόμενες γεωπολιτικές εντάσεις καθιστούν ολοένα και πιο πιθανές την εμφάνιση πιο συχνών και επιπτώσεων σε δυσμενή γεγονότα.
Η έκθεσή μας εστιάζει σε τρεις κύριες πηγές κινδύνου και ευπάθειας για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα της ζώνης του ευρώ.
Βασικά τρωτά σημεία της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας
Το πρώτο αφορά τις χρηματοπιστωτικές αγορές, οι οποίες παραμένουν ευάλωτες σε απότομες και συσχετισμένες προσαρμογές των τιμών των περιουσιακών στοιχείων. Το ανανεωμένο ανοδικό κλίμα μετά την ανάκαμψη των παγκόσμιων χρηματιστηριακών αγορών από τα χαμηλά του Απριλίου έχει οδηγήσει τις υψηλές αποτιμήσεις ακόμη υψηλότερα. Ταυτόχρονα, η συγκέντρωση της αγοράς και η διασύνδεση μεταξύ μιας χούφτας μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών με έδρα τις ΗΠΑ έχει αυξηθεί περαιτέρω, αφήνοντας τις αγορές εκτεθειμένες σε κινδύνους που προκύπτουν από πιθανούς κλυδωνισμούς στα επιχειρηματικά τους μοντέλα που σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη. Επιπλέον, η φαινομενική αποσύνδεση μεταξύ της επικρατούσας αβεβαιότητας οικονομικής πολιτικής και της ευνοϊκής τιμολόγησης της αγοράς αφήνει ανοιχτό το δρόμο για απότομες μετατοπίσεις του κλίματος. Σε περίπτωση ξαφνικών μειώσεων στην αγορά, οι ισολογισμοί των μη τραπεζικών χρηματοπιστωτικών διαμεσολαβητών της ζώνης του ευρώ θα μπορούσαν να δεχθούν πιέσεις. Οι επίμονες ευπάθειες ρευστότητας στα ανοιχτού τύπου αμοιβαία κεφάλαια και οι θύλακες υψηλής μόχλευσης στα hedge funds αυξάνουν τον κίνδυνο βεβιασμένων πωλήσεων, οι οποίες θα μπορούσαν να εντείνουν την πίεση στην αγορά.
Το δεύτερο ευάλωτο σημείο σχετίζεται με τις δημοσιονομικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν ορισμένες από τις προηγμένες οικονομίες του κόσμου. Στη ζώνη του ευρώ, ορισμένες χώρες εξακολουθούν να επιβαρύνονται από αυξημένα επίπεδα χρέους, με υψηλά δημοσιονομικά ελλείμματα που αναμένεται να συνεχιστούν τα επόμενα χρόνια. Επίσης, οι προϋπολογισμοί πρέπει να αντιμετωπίσουν πολλαπλές μεσοπρόθεσμες έως μακροπρόθεσμες προκλήσεις, μεταξύ των οποίων και την ανάγκη σημαντικής αύξησης των απαραίτητων αμυντικών δαπανών ενόψει του νέου στόχου του ΝΑΤΟ. Έτσι, η δημοσιονομική ολίσθηση και η μη συμμόρφωση με το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ θα μπορούσαν να δοκιμάσουν την εμπιστοσύνη των επενδυτών, ιδίως σε χώρες με πιο εύθραυστα πολιτικά τοπία. Σε παγκόσμια κλίμακα, οι δημοσιονομικές αστάθειες στις μεγάλες προηγμένες οικονομίες, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, θα μπορούσαν να αυξήσουν τις ανησυχίες για τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους, να προκαλέσουν πιέσεις στις παγκόσμιες αγορές ομολόγων αναφοράς και να οδηγήσουν σε μια ευρύτερη επανεκτίμηση του κινδύνου των κρατικών ομολόγων τόσο παγκοσμίως όσο και στη ζώνη του ευρώ.
Η τρίτη ευπάθεια σχετίζεται με τον εταιρικό τομέα. Παρόλο που οι τράπεζες της ζώνης του ευρώ έχουν επιδείξει ανθεκτικότητα σε πρόσφατους κλυδωνισμούς, ενδέχεται να αντιμετωπίσουν επιδείνωση της πιστωτικής ποιότητας και αύξηση των αναγκών σε προβλέψεις, καθώς οι επιπτώσεις των δασμών επηρεάζουν την πραγματική οικονομία. Οι εμπορικές τριβές και η πρόσφατη ανατίμηση του ευρώ έχουν επιδεινώσει την πίεση στον εταιρικό τομέα που προκύπτει από την υποτονική ζήτηση και τα αυξημένα βάρη εξυπηρέτησης του χρέους. Οι ευαίσθητοι στους δασμούς και οι τομείς που είναι προσανατολισμένοι στις εξαγωγές, όπως η μεταποίηση, αντιπροσωπεύουν μεγάλο μερίδιο της συνολικής προστιθέμενης αξίας, των πιστώσεων και της απασχόλησης. Οι κλυδωνισμοί που επηρεάζουν αυτούς τους τομείς μπορούν να έχουν ευρύτερες επιπτώσεις. Ενώ η ανθεκτικότητα των τραπεζών της ζώνης του ευρώ υποστηρίζεται από ισχυρή κερδοφορία και άφθονα κεφαλαιακά αποθέματα και αποθέματα ρευστότητας, οι αυξανόμενες διασυνδέσεις μεταξύ τραπεζών και μη τραπεζών θα μπορούσαν να εκθέσουν ευπάθειες στη χρηματοδότηση των τραπεζών σε συνθήκες πίεσης στην αγορά.
Εντός του μη τραπεζικού χρηματοπιστωτικού τομέα, επιτρέψτε μου να επικεντρωθώ στις ταχέως αναπτυσσόμενες ιδιωτικές αγορές, οι οποίες παρέχουν μια ολοένα και πιο σημαντική εναλλακτική πηγή χρηματοδότησης για τις επιχειρήσεις, πιθανώς τη μόνη πηγή για ορισμένες, ενώ παράλληλα προσφέρουν οφέλη διαφοροποίησης στους επενδυτές. Στη ζώνη του ευρώ, οι ιδιωτικές αγορές έχουν αναπτυχθεί σημαντικά και πλέον ανέρχονται σε πάνω από 700 δισεκατομμύρια ευρώ σε περιουσιακά στοιχεία. Παραμένουν μικρές σε σχέση με τον τραπεζικό τομέα της ζώνης του ευρώ, ο οποίος έχει περίπου 30 τρισεκατομμύρια ευρώ σε περιουσιακά στοιχεία, και είναι επίσης σημαντικά μικρότερες από τους αντίστοιχους στη Βόρεια Αμερική.
Ωστόσο, οι δυσμενείς οικονομικοί κλυδωνισμοί θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αυξανόμενες εταιρικές αθετήσεις, διορθώσεις αποτίμησης και ζημίες για τα ιδιωτικά κεφάλαια και τους επενδυτές τους. Υπάρχουν τουλάχιστον τρεις λόγοι για αυτές τις ανησυχίες. Πρώτον, οι κλυδωνισμοί μπορεί να επιδεινωθούν από πολλαπλά επίπεδα μόχλευσης – σε επίπεδο εταιρείας, κεφαλαίου και επενδυτή – ή από αναντιστοιχίες ρευστότητας για ορισμένα ιδιωτικά κεφάλαια ανοιχτού τύπου. Δεύτερον, από τη φύση τους, οι ιδιωτικές αγορές δεν είναι διαφανείς. Οι αδιαφανείς πρακτικές αποτίμησης εγείρουν ανησυχίες σχετικά με την πιθανότητα λανθασμένης τιμολόγησης και καθυστερημένης αναγνώρισης ζημιών. Επί του παρόντος, φαίνεται να υπάρχουν προκλήσεις στην εκτέλεση εξόδων από μετοχικές αγορές ιδιωτικών αγορών, γεγονός που μπορεί να υποδηλώνει αποσύνδεση μεταξύ λογιστικών και αγοραίων αξιών. Αυτό έχει πιθανές επιπτώσεις στην εμπιστοσύνη των επενδυτών και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Και τρίτον, οι παράγοντες της ιδιωτικής αγοράς έχουν αυξανόμενους δεσμούς χρηματοδότησης και συνεργασίας με τράπεζες και ασφαλιστικές εταιρείες, παρέχοντας πιθανά κανάλια ανατροφοδότησης στο ευρύτερο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Για τις τράπεζες, κίνδυνοι θα μπορούσαν να προκύψουν από άμεσες ή κοινές εκθέσεις δανεισμού σε αυτές τις αγορές.
Δεδομένου του ακόμη μέτριου μεγέθους των ιδιωτικών αγορών στη ζώνη του ευρώ, οι συνολικοί κίνδυνοι που παρουσιάζουν μέχρι στιγμής φαίνονται περιορισμένοι. Ωστόσο, επιτρέψτε μου να υπενθυμίσω ένα κρίσιμο μάθημα από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Η συνεχιζόμενη ανάπτυξη, σε συνδυασμό με τα τρία στοιχεία που μόλις αναφέρθηκαν – μόχλευση, αδιαφάνεια και πολύπλοκες διασυνδέσεις με άλλα μέρη του χρηματοπιστωτικού συστήματος – μπορούν να αποτελέσουν τα βασικά συστατικά του μείγματος που μετατρέπει ένα τοπικό σοκ σε συστημική κρίση.
Σύναψη
Επιτρέψτε μου να ολοκληρώσω. Συνολικά, τα τρωτά σημεία της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας παραμένουν αυξημένα λόγω της αβεβαιότητας σχετικά με τις γεωοικονομικές τάσεις και τον τελικό αντίκτυπο των δασμών σε ένα ασταθές διεθνές περιβάλλον. Τα τρωτά σημεία επικεντρώνονται στις υψηλές αποτιμήσεις και τη συγκέντρωση στις χρηματοπιστωτικές αγορές, την έκθεση σε πιστωτικό κίνδυνο σε εταιρείες ευαίσθητες στα τιμολόγια και τον κίνδυνο κράτους σε ορισμένες μεγάλες προηγμένες οικονομίες. Σε αυτό το πλαίσιο, η διατήρηση της ανθεκτικότητας των τραπεζών και του ευρύτερου χρηματοπιστωτικού συστήματος είναι ζωτικής σημασίας. Αυτό συνεπάγεται την τήρηση των μακροπροληπτικών μέτρων για τις τράπεζες που εφαρμόστηκαν τα τελευταία χρόνια. Αλλά περιλαμβάνει επίσης στενότερη παρακολούθηση και ενίσχυση του μακροπροληπτικού πλαισίου για τον μη τραπεζικό τομέα. Η βελτίωση της διαθεσιμότητας δεδομένων είναι ιδιαίτερα σημαντική στις ιδιωτικές αγορές. Τέλος, για την υποστήριξη της ανάπτυξης στην ΕΕ και την ενίσχυση του ρόλου της στην παγκόσμια οικονομία, διαφυλάσσοντας παράλληλα τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού της συστήματος, θα είναι απαραίτητο να προωθηθεί η ένωση αποταμιεύσεων και επενδύσεων με την εμβάθυνση των αγορών μετοχών, την κινητοποίηση των αποταμιεύσεων λιανικής και θεσμικών φορέων και την ενίσχυση της ολοκληρωμένης εποπτείας.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.
…………………….
Διαβάστε επίσης: