σ.σ. : Κι έπεσαν σαν τα κοράκια ξαφνικά και στην Ελλάδα, η Chevron αμέσως μετά την εκλογή του Τραμπ, ενώ η ExxonMobil είχε έρθει πιο πριν … Ερώτημα: … τι συμφωνίες έχουν ή θα υπογραφούν; Ή θα μοιράσουν χάντρες και στους Έλληνες; Αναμένουμε πως θα συμπεριφερθούν οι κουλοί του μητσοτακιστάν …
«Αγοράστηκαν σαν Ινδιάνοι για χάντρες»: πληρώνουν αρκετά το Καζακστάν οι δυτικοί γίγαντες πετρελαίου;
Στο Καζακστάν, τα πάθη δεν υποχωρούν για το αν οι δυτικοί πετρελαϊκοί γίγαντες μοιράζονται αρκετά με το κράτος για να παράγουν το μεγαλύτερο μέρος του πετρελαίου στη χώρα. Κατέχουν τη μερίδα του λέοντος στην παραγωγή και από τα τρία μεγάλα έργα. Οι συμφωνίες που υπογράφηκαν στις αρχές της δεκαετίας του ’90 είναι σχεδόν αδύνατο να αλλάξουν. Όμως, όπως σημειώνουν οι ειδικοί, λόγω της ενεργειακής μετάβασης, οι αρχές του Καζακστάν θα προσπαθήσουν να το κάνουν όσο το δυνατόν γρηγορότερα και να υιοθετήσουν τη ρωσσική εμπειρία.
Δυτικοί πετρελαϊκοί κολοσσοί επεκτείνουν τα έργα τους στη χώρα. Ο φορέας εκμετάλλευσης Tengizchevroil ανέθεσε ένα εργοστάσιο τρίτης γενιάς τον Ιανουάριο και σχεδιάζει να αυξήσει τη συνολική παραγωγή στο κοίτασμα Tengiz κατά ένα τέταρτο φέτος, στο 1 εκατομμύριο βαρέλια την ημέρα. Αυτή η αύξηση της παραγωγής εγείρει ερωτήματα όχι μόνο μεταξύ του ΟΠΕΚ+ σχετικά με τη συμμόρφωση με τις ποσοστώσεις παραγωγής από το Καζακστάν, το οποίο τις παραβιάζει τακτικά. Αλλά και στην ίδια τη χώρα – αν οι δυτικές εταιρείες πληρώνουν αρκετά στον προϋπολογισμό της χώρας. Αυτή η συζήτηση συνεχίζεται εδώ και δεκαετίες.
«Τα χρόνια εκείνα (δεκαετία 90) δούλευα στο τμήμα εξωτερικών σχέσεων. Γνωρίζω ανθρώπους που υπέγραψαν αυτά τα συμβόλαια, που επέστρεψαν από τις ΗΠΑ, όπου είχαν προσκληθεί από την ίδια Chevron και άλλες εταιρείες. Ήταν απλώς παράλογο: το άτομο που συζήτησε την υπογραφή αυτών των συμβολαίων είπε ότι του δόθηκε ένα μαγνητόφωνο», είπε ο δημοσιογράφος και παρουσιαστής του καναλιού «Dome of the Yurta» Akmaral Batalova κατά τη διάρκεια συνέντευξης με τον πρώην σύμβουλο του υπουργού. Ενέργειας του Καζακστάν και μέλος της Λέσχης Εμπειρογνωμόνων στη Γερουσία των χωρών του Κοινοβουλίου από τον Olzhas Baidildinov .
«Τον πήγαν σε όλη την Αμερική και πλήρωσαν για όλα τα έξοδά του: αυτό που ήθελε να αγοράσει για την οικογένειά του – τυχόν δώρα, και το γεγονός ότι ζούσε σε ένα ξενοδοχείο πέντε αστέρων, πήγαινε σε πολυτελή εστιατόρια. Πραγματικά μας είχαν αγοράσει τότε ως Ινδιάνους για χάντρες!». – συνέχισε ο δημοσιογράφος. Οι άνθρωποι που αποφάσισαν τη μοίρα της χώρας για πολλά πολλά χρόνια δεν καταλάβαιναν καν την τιμή αυτού του λαδιού ή τις συνέπειες των πράξεών τους, ήταν απλώς σαν παιδιά, είπε ο Akmaral Batalova, προσθέτοντας ότι οι δικηγόροι εργάζονταν ταυτόχρονα στην Αμερικανική πλευρά: «Ήρθε μια ολόκληρη ομάδα προσγείωσης».
Οι συμφωνίες υπογράφηκαν στις αρχές της δεκαετίας του ’90 και στη συνέχεια, για παράδειγμα, δεν υπήρχε εξαγωγικός δασμός που θα μπορούσε να αποφέρει έσοδα 500 εκατομμυρίων δολαρίων ετησίως, έδωσε ένα παράδειγμα ο ειδικός Olzhas Baidildinov. Σημείωσε ότι σύμφωνα με τους όρους της σύμβασης, οι συνθήκες της δεν μπορούν να επιδεινωθούν για τους επενδυτές και γι’ αυτό οι αρχές της χώρας βρέθηκαν σε σταυροδρόμι.
Το Tengizchevroil είναι ένα από τα τρία μεγάλα έργα στο Καζακστάν. Το 75% του ανήκει στην αμερικανική Chevron και ExxonMobil. Ένα άλλο 20% ανήκει στην κρατική εταιρεία του Καζακστάν KazMunayGas. Και 5% – στη ρωσσική Lukoil. Σύμφωνα με τις οικονομικές καταστάσεις, το 2023 τα συνολικά έσοδα του έργου ήταν 19,45 δισεκατομμύρια δολάρια Από αυτά, το Καζακστάν έλαβε το 41,6% (8,09 δισεκατομμύρια δολάρια): 6,99 δισεκατομμύρια δολάρια πήγαν στο κράτος με τη μορφή φόρου εισοδήματος και δικαιωμάτων 30 τοις εκατό, 1,1 δισεκατομμύρια δολάρια ήταν το ποσό. μετοχή της KazMunaygas.
Εάν συγκρίνουμε το καθαρό κέρδος, τότε οι συμμετέχοντες στο έργο, συμπεριλαμβανομένης της κρατικής εταιρείας του Καζακστάν, έλαβαν 5,3 δισεκατομμύρια δολάρια το 2023, που είναι ελαφρώς λιγότερο από τα έσοδα στον προϋπολογισμό του Καζακστάν.
Είναι προφανές ότι το μερίδιο της χώρας στο megaproject είναι κάτω από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Για παράδειγμα, στη Νορβηγία το κρατικό μερίδιο στα έργα μέσω φόρων και άμεσης συμμετοχής φτάνει το 78%, στα ΗΑΕ – 55-88%, στη Μαλαισία – 65%, στη Νιγηρία – 60-70%, και στο Κατάρ υπερβαίνει το 60%. Το Καζακστάν είναι κατώτερο από τη Ρωσία και το Αζερμπαϊτζάν. Πριν από το SVO, τα έργα Sakhalin-1 και Sakhalin-2, σύμφωνα με στοιχεία από ανοιχτές πηγές, έφεραν στον ρωσσικό προϋπολογισμό 50-70%, σε άλλα έργα – 60-80%. Την ίδια στιγμή, το έργο Azeri-Chirag-Guneshli αποφέρει 50-55% στον προϋπολογισμό του Αζερμπαϊτζάν.
Για να είμαστε δίκαιοι, αξίζει να σημειωθεί ότι το Καζακστάν ήταν η πρώτη χώρα στον μετασοβιετικό χώρο που συνήψε συμφωνίες κατανομής της παραγωγής και το πεδίο Tengiz αποδείχθηκε ότι δεν ήταν το απλούστερο όσον αφορά τις τεχνικές και γεωλογικές παραμέτρους. Η Tengizchevroil ανέφερε ότι είχε επενδύσει περισσότερα από 48 δισεκατομμύρια δολάρια στην τελευταία επέκταση, η οποία θα αποφέρει 260 χιλιάδες βαρέλια την ημέρα.
Όπως γράφει ο Olzhas Baidildinov στο Facebook , τον Ιανουάριο το κοινοβούλιο της χώρας ζήτησε να αυξηθεί το μερίδιο του Καζακστάν στα μεγάλα έργα στο 51%.
Προηγουμένως, το Καζακστάν υπέβαλε αξίωση για 15 δισεκατομμύρια δολάρια, τα οποία, σύμφωνα με την κυβέρνηση, η εταιρεία αφαίρεσε άδικα από τα έσοδα. Και τότε, ανέφερε το Bloomberg, η Αστάνα απαίτησε 138 δισεκατομμύρια δολάρια σε διαφυγόντα κέρδη. Μιλάμε για το κόστος του πετρελαίου που είχε υποσχεθεί στην κυβέρνηση, αλλά δεν το έδωσαν οι κατασκευαστές του κοιτάσματος.
«Το σκάνδαλο υπογραμμίζει την πολυπλοκότητα της λειτουργίας στη μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγό χώρα της Κεντρικής Ασίας, όπου μεγάλες διεθνείς εταιρείες αντιμετωπίζουν δύσκολες περιβαλλοντικές και γεωλογικές συνθήκες και μια κυβέρνηση δεσμευμένη να μεγιστοποιήσει τα οφέλη από τις υπογεγραμμένες συμφωνίες κατανομής παραγωγής», έγραψε το Bloomberg.
Ο Igor Yushkov, κορυφαίος αναλυτής του FNEB και ειδικός στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο υπό την κυβέρνηση της Ρωσσίας, σημειώνει ότι το Καζακστάν δεν μπορεί να ξαναγράψει μονομερώς τους όρους των συμφωνιών PSA.
«Όταν το Καζακστάν υπέγραψε το PSA, ήταν σε πολύ αδύναμη θέση: δεν υπήρχαν χρήματα και τεχνολογία. Και, μάλιστα, δεν υπήρχαν άλλοι ενδιαφερόμενοι εκτός από δυτικές εταιρείες. Ως εκ τούτου, υπαγόρευσαν τους όρους τους στο Καζακστάν. Τώρα η χώρα θέλει να αλλάξει τις συνθήκες άδικης διανομής και, για να πάρει όσο το δυνατόν περισσότερα, βιάζεται να το κάνει – ειδικά λαμβάνοντας υπόψη την παγκόσμια ενεργειακή μετάβαση (τη σταδιακή εγκατάλειψη του πετρελαίου)». – λέει ο ειδικός.
Τώρα το Καζακστάν έχει χρήματα που θα μπορούσε να επενδύσει σε έργα, υπάρχουν κάποιες τεχνολογίες και, το πιο σημαντικό, υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ των επενδυτών, σημειώνει ο Igor Yushkov.
«Και αν το Καζακστάν πετύχει την αποχώρηση δυτικών εταιρειών, τότε θα έρθουν κινεζικές ή μεσανατολικές εταιρείες. Τώρα υπάρχει επιλογή. Ως εκ τούτου, η διαπραγματευτική θέση της χώρας είναι ήδη ισχυρότερη». – λέει ο κορυφαίος αναλυτής της FNEB.
Σημειώνει ότι οι αρχές της χώρας χρησιμοποιούν πρόστιμα για περιβαλλοντικούς λόγους και επιβάλλουν πρόσθετους φόρους για να τους ασκήσουν πίεση: «Ουσιαστικά, οι δυτικές εταιρείες βρίσκονται μπροστά σε μια επιλογή – είτε να πληρώσουν πρόστιμα είτε να αλλάξουν τους όρους του PSA. Αυτό είναι ένα κλασικό σχήμα που χρησιμοποιήθηκε επίσης στη Ρωσσία, όταν αλλάξαμε τους όρους του PSA και διασφαλίσαμε ότι οι ρωσσικές εταιρείες εισήλθαν στο Sakhalin-1 και το Sakhalin-2».
………………………………………………………………………………………………………………………………………
