[ Το Φως της Ολυμπίας. Απ’ τα ποταμίσια χείλη του Αλφειού… κι’ απ’ του Δία το πέτρινο μάτι… ] Το ποίημα του Τάκη Δόξα
Αλφειός : Με αφορμή την Αφή της Ιερής Φλόγας της Ολυμπίας, που έγινε χθες, 16 Απριλίου 2024, στην Αρχαία Ολυμπία, για τα Olympic Games που θα γίνουν στο Παρίσι, ας ανατρέξουμε στην ιστορία. Διότι οι Έλληνες, ποτέ στην πραγματικότητα, δε έκοψαν τους δεσμούς τους με τους Προγόνους !! Παρά τον λυσσαλέο ανθελληνικό πόλεμο που διέπραξαν οι νεορωμαίοι κατακτητές του Βυζαντίου επί αιώνες, με δηώσεις, γενοκτονίες, ληστείες και καταστροφές κάθε τι ελληνικού, μέχρι που είχαν απαγορεύσει και το όνομα ΕΛΛΗΝ !!
Έτσι, μετά τον Εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα του 1821, στον οποίον πρωτοστάτησαν οι Έλληνες Πυργιώτες και την ίδρυση του ελληνικού κράτους, πολύ πριν ο Έλληνας λόγιος, ποιητής και πεζογράφος Δημήτριος Βικέλας , προτείνει τη διεξαγωγή των πρώτων σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων ( κακώς τους ονόμασαν “Olympic Games > Ολυμπιακά Παιχνίδια” ) στην Αθήνα το 1896, οι Έλληνες Πυργιώτες λόγιοι είχαν προτείνει το 1838, για πρώτη φορά και ήρθε ως πρόταση από τον Δήμο Λετρίνων (έτσι ονομαζόταν επίσημα τότε ο Πύργος, από την αρχαία πόλη των Λετρίνων) η αναβίωση των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων που τελούνταν στην γειτονική Ολυμπία. !!
Τα πριν τον Εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα του 1821
[ Είναι παράδοξον η μανία, ήτις εκυρίευσεν εις τους Έλληνας, του να δίδωσιν εις εαυτούς και εις τα παιδιά των τα ονόματα των προπατόρων μας.
Εις τον Πύργον ο Λυκούργος Κρεστενίτης, διδάσκων τα γράμματα προ της επαναστάσεως, αφού έδωκεν εις τον εαυτόν του το όνομα του αθανάτου νομοθέτου των Σπαρτιατών, έδωκε και εις τους μαθητάς του όλα τα ονόματα των μεγάλων ανδρών, όσα είναι το καύχημα των αιώνων.
Και ευρίσκει τις σήμερον τους Σωκράτας, τους Πλάτωνας, τους Αριστείδας, τους Σόλωνας κ.λ.π. Και μέχρι τινός έκαστος ωνομάζετο όπως τον εδόκει.
Ο Αλή Πασάς κατάλαβε ότι κάτι συμβαίνει, γιατί είπε:
“Εσείς οι Έλληνες μπρε κάτι μεγάλο έχετε στο κεφάλι σας. Δεν βαφτίζετε πια τα παιδιά σας Γιάννη, Πέτρο, Κώστα, παρά Λεωνίδα, Θεμιστοκλή, Αριστείδη. Σίγουρα κάτι μαγειρεύετε”. ] Από το βιβλίο “ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΕΣ – ΚΛΗΡΟΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ”, του Στυλιανού Μιχόπουλου, έκδοσης ΝΕΑ ΘΕΣΙΣ.
Γυρίζουμε τον χρόνο πίσω, γράφει ο Πυργιώτης, Χάρης Μικελόπουλος, πριν ακόμα την Επανάσταση του 1821. Ο Πύργος κατοικείται από έξι με επτά χιλιάδες Έλληνες εξ ολοκλήρου όπως αναφέρουν ιστορικές πηγές. Σίγουρα ένα μεγάλο ποσοστό είναι αναλφάβητοι, όπως συνέβαινε παντού εξάλλου. Υπήρχαν όμως και οι μορφωμένοι της εποχής, οι γραμματικοί, οι σπουδασμένοι.
Ανάμεσά τους ο Λυκούργος Κρεστενίτης. Γεννημένος το 1793, έχει σπουδάσει στην Ιόνιο Ακαδημία της Ζακύνθου, μυείται στην Φιλική Εταιρεία και αγωνίζεται εναντίον των Τούρκων ενώ στη συνέχεια αναλαμβάνει πολλές φορές υπουργός και τέλος πρόεδρος της Βουλής.
Πριν από αυτά όμως, έχει αναλάβει τον ρόλο του δασκάλου για πολλούς νέους του Πύργου. Και είναι λάτρης του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Αποτέλεσμα αυτής της λατρείας, είναι η παρότρυνσή του να αλλάζουν τα ονόματά τους όπως έκανε και ο ίδιος βέβαια, όσοι τον ακολουθούσαν στην διδασκαλία. Το πραγματικό του όνομα ήταν Αντώνιος, όμως επέλεξε να ονομάζεται Λυκούργος, προς τιμή του μεγάλου νομοθέτη της αρχαίας Σπάρτης.
Τα αδέλφια του ονομάστηκαν Επαμεινώνδας και Σόλων. Ενώ θα συναντήσουμε επιφανείς Πυργιώτες εκείνης της περιόδου με τα παρακάτω ονοματεπώνυμα: Λύσανδρος Βιλαέτης, Θαλής Θεοδωρίδης, Αλέξανδρος Άχολος, Αγαμέμνων Αυγερινός, Νικίας Νικολετόπουλος, Σωκράτης Συλλαϊδόπουλος, Χείλων Διδάχου, Λυσίας Χριστόπουλος, Πιττακός Γρηγόριος.
Μετά την απελευθέρωση
Με την απελευθέρωση και την ίδρυση του νέου ελληνικού κράτους, ο Πύργος έχει γίνει πια πρωτεύουσα της Ηλείας. Σύμφωνα με κάποια αναφορά που υπάρχει από εκείνη την εποχή, στα 1838, για πρώτη φορά ήρθε ως πρόταση από τον Δήμο Λετρίνων (έτσι ονομαζόταν επίσημα τότε ο Πύργος, από την αρχαία πόλη των Λετρίνων) η αναβίωση των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων που τελούνταν στην γειτονική Ολυμπία.
Η πρόταση που ήρθε από μια ομάδα αρχαιολατρών, πρότεινε την διεξαγωγή κάθε τέσσερα χρόνια των αγώνων στον Πύργο. Πολύ πιθανό μέλη της ομάδας αυτής να ήταν και κάποιοι από τους προαναφερθέντες επιφανείς Πυργιώτες. Μην ξεχνάμε εξάλλου πως και ο Σωκράτης Συλλαϊδόπουλος διετέλεσε δήμαρχος Λετρίνων. Δεν έχουμε άλλες πληροφορίες γι’αυτή την πρόταση και τι έγινε εκείνη την εποχή. Ωστόσο, αυτή η πληροφορία είναι πολύ σημαντική, γιατί δείχνει ότι η ιδέα της σύνδεσης του νέου ελληνικού κράτους με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό -ζήτημα που απασχολούσε έντονα λογίους και πολιτικούς της εποχής- έβρισκε ταυτόχρονα κάποια ανταπόκριση σε ευρύτερα στρώματα του πληθυσμού.
Η σχέση του Πύργου και της Ολυμπίας υπήρξε ανέκαθεν στενή, τόσο λόγω της εγγύτητας, όσο και του θαυμασμού για τον μοναδικό αυτό τόπο της αρχαιότητας και του Ολυμπιακού Πνεύματος. Η πόλη εξάλλου από το 1830 κι έπειτα, γεμίζει με νεοκλασικά κτίρια, περίτεχνα, ιδιωτικά και δημόσια, με το πιο σπουδαίο όλων, αυτό της Δημοτικής Αγοράς. Τα μεγάλα καφενεία της πλατείας έχουν ονόματα της αρχαιότητας, «Κρόνιον», «Παλλάδιον», «Ερμείον». Το παλαιό δημαρχείο στην Κεντρική Πλατεία, έχει στην οροφή του τα αγάλματα των Δώδεκα Θεών του Ολύμπου. Και οδοί της πόλης παίρνουν αρχαιοελληνικά ονόματα. Μια εξ αυτών θα πάρει και το όνομα ενός σπουδαίου ελληνολάτρη, του Γερμανού ιστορικού και αρχαιολόγου Ernst Kurtius, ο οποίος θεωρείται ο αναγεννητής του Ιερού της Ολυμπίας και των μεγάλων ανασκαφών από το 1875 ως το 1881. Κι αν αναρωτιέται κανείς ποια είναι η οδός στον Πύργο, δεν είναι άλλη από την οδό Κουρτίου, που βρίσκεται ανάμεσα στην Πλατεία Αυγερινού και την Πλατεία Ανδριάρα (Τάση Καζάζη).
Με την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων το 1896, ο Δήμος Λετρίνων είναι παρών καθώς η Φιλαρμονική «Απόλλων» προσκαλείται στην Αθήνα ως μια από τις καλύτερες της χώρας, για να παιανίσει εορταστικά εμβατήρια στους δρόμους της πρωτεύουσας των πρώτων σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων.
Κι από το 1936 ο Πύργος, είναι ο πρώτος σταθμός της Φλόγας της Ολυμπίας στο ταξίδι της ανά την Ελλάδα και τον κόσμο, σε κάθε Ολυμπιάδα. Στην διαδρομή της Φλόγας που κατέληγε και καταλήγει πάντα στην Κεντρική Πλατεία, συμμετείχαν Πυργιώτες δρομείς καθώς και πλήθος κόσμου με παράλληλες εορταστικές εκδηλώσεις.
Καταλήγοντας, θα ήθελα να κάνω και μια πρόταση προς την Δημοτική Αρχή.΄Ισως είναι καιρός να τιμήσουμε τόσο το αρχαίο ελληνικό πνεύμα όσο και τους ανθρώπους αυτής της πόλης που ανά τετραετίες μετέφεραν την Φλόγα της Ολυμπίας και του μηνύματος της Εκεχειρίας και της Ειρήνης των Λαών, με την φιλοτέχνηση ενός αγάλματος που να αναπαριστά τον δρομέα. Όπως και μιας μαρμάρινης επιγραφής με το ποίημα του Τάκη Δόξα, «Το Φως της Oλυμπίας». Είμαστε κι εμείς κομμάτι αυτής της γης της Ολυμπίας και δεν πρέπει να το ξεχνάμε!
ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΟΛΥΜΠΙΑΣ
Απ’ τα ποταμίσια χείλη του Αλφειού
απ’ τον ασπρογάλανο κόρφο της Αρέθουσας
κι’ απ’ του Δία το πέτρινο μάτι,
μέσ’ απ ’τα πληγωμένα μάρμαρα
που φέγγει του Ίωνα και του Δωριέα η ψυχή,
κι’ απ ’τα κιονόκρανα
που δένει ο ήλιος τα κουρασμένα του άλογα,
απ’ τα πλεγμένα δάχτυλα του πεύκου και της δάφνης
εδώ,
σε τούτη την παρθενική μήτρα της Ολυμπίας
που δεν άλλαξε δε μολεύτηκε δε θα πεθάνει ποτέ,
εδώ θα ξαναγεννηθεί το φως.
Σπίθα του θεού
κρυμένη στη στάχτη της καρδιάς του Κουμπερτέν
που θα τη θεριέψει με την ανάσα της η Καλλιπάτειρα
η Ελληνίδα μάνα
Μάνα κάθε ανθρώπου.
Λαμπάδα απ’ το κερί του χρόνου και του μύθου
στιλπνό είδωλο στιλπνός Χριστός
που μυρίζει μοσχολίβανο κι’ αίμα αθώου ζώου,
το φως μεστό χρυσό σταφύλι
παραδομένο στα χέρια του Ερμή.
Από δω θα φύγει ο Άγγελος.
Θα λύσει τα πέδιλά του τα σπηρούνια του τα πάθη του
θα ρωτήσει ποιοι αγωνίστηκαν τελευταίοι στο Στάδιο
ποιοι πήραν τον κότινο απ’ τους ευπατρίδες της νίκης
και θα τρέξει.
Έξω απ ’το ιερό στήθος της Άλτης
έξω απ’ την Ολυμπία και την Ελλάδα
΄σ’ όλη τη γη σ’ όλη τη θάλασσα
παντού όπου υπάρχει αγάπη
παντού όπου υπάρχει πόνος
παντού όπου υπάρχει υποκρισία
παντού όπου υπάρχει μίσος
παντού όπου υπάρχει φωτιά
στο χρυσάφι στη φτώχεια στα μέτωπα στη ζωή στα νεκροταφεία
για να φέρει το μεγάλο μήνυμα…
Ερμή,
μη σε τρομάξουν οι θύελλες οι σαρκασμοί οι σκληρές μνήμες οι απειλές με τα βούκινα
οι πόλεμοι που ήρθαν ή που κονταροδείχνουν,
Ερμή
μη σε τρομάξουν οι άνθρωποι!
Μάζεψε κάτου απ’ τη σάλπιγγά σου τους λαούς
όπου κι αν είναι όποιοι κι αν είναι
ήρωες νικημένοι κακούργοι σκιές κόκκαλα
και τάισε τους με το σταφύλι σου
ρόγα τη ρόγα μέθυσέ τους με την αγάπη
κι’ όπως θα γίνουν ξέγνοιαστοι κι’ ονειροπαρμένοι,
όπως θα γυρίσουν πρώτη φορά όλοι μαζί
να κοιτάξουν κατάματα τον ουρανό
σκύψε στην καρδιά τους και πες τους
Πες τους
να ξεκινήσουν όλοι για την Ολυμπία,
χιλιάδες χιλιάδες χιλιάδες έφηβοι
σμάρια από κορμιά άσπρα μαύρα κίτρινα,
να πάνε να ξεπλυθούν κοντά στην Παλαίστρα
απ’ το χτες απ’ το σήμερα απ ’το αύριο,
ν ’αλείψουν με λάδι την ψυχή τους και το νου τους
κι’ ύστερα
να μπουν απ’ την ορθάνοιχτη πύλη στο Στάδιο
για να πολεμήσουν.
Όχι στη σφαγή και στην πυρκαγιά
όχι με το μαχαίρι και το σίδερο που καίει
όχι με τον ξολοθρεμό του ανθρώπου απ’ τον άνθρωπο
όχι για νέους νεκρούς νέους σακάτηδες νέους δυστυχισμένους,
μα για την πυγμή και το ακόντιο
για το πήδημα το δίσκο το δρόμο την πάλη
για το τέθριππο
για την Αρετή,
δίπλα στον Κάστορα ή τον Αντίπατρο
το Διαγόρα ή τον Αλκιβιάδη
που θα σμίξει τον αρχαίο κόσμο με τον τωρινό με τον αυριανό με τον αιώνιο
και θα νικήσει τον Άρη άλλη μια φορά
την τελευταία.
Πέρα στο ξέφωτο η Ολυμπία
Ξάγρυπνη μερόνυχτα πλέκει για τον καθένα τους
Κι’ απόνα στεφάνι αγριλιά
Ελληνικής ειρήνης
Ειρήνης όλου του κόσμου.
……………………………………………………………………………………………………..