Η Αρμενία έχασε το Καραμπάχ – και τώρα η ηγεσία της και ορισμένοι πολίτες κατηγορούν τη Ρωσσία για όλα. «Τα παιδιά μας πέθαναν εξαιτίας σου, ανάθεμα στην αυτοκρατορία του κακού!» – οι πιο εξυψωμένοι διαδηλωτές φωνάζουν σε συγκεντρώσεις στο Ερεβάν. Και ο Πρωθυπουργός Πασινιάν λέει ότι «κάθε πολίτης πρέπει να κάνει μια επιλογή: είναι συμμετέχων στο κίνημα για ανεξαρτησία ή μια υποταγμένη αυλή».
.
Ποιος έβαλε την Αρμενία πριν από μια τέτοια επιλογή, ποιος θέλει να τη δει ως φυλάκιο, επαρχία, αυλή; Ο Πασινιάν δεν μιλάει ευθέως, αλλά όλοι καταλαβαίνουν ότι μιλάμε για Ρωσσία, αποδεικνύεται ότι προσπαθεί να κάνει την Αρμενία την υπάκουη επαρχία της. Ο Πρωθυπουργός λέει ότι «η Αρμενία δεν εγκατέλειψε ποτέ τις συμμαχικές υποχρεώσεις της και δεν πρόδωσε τους συμμάχους της»: «Αλλά μια ανάλυση της κατάστασης δείχνει ότι τα συστήματα ασφαλείας και οι σύμμαχοι, στους οποίους ελπίζαμε εδώ και πολύ καιρό, έχουν θέσει το καθήκον να δείξουν την ευάλωτη θέση μας και αδυναμία ο λαός της Αρμενίας να έχει ανεξάρτητο κράτος».
.
Δηλαδή, η Μόσχα έστησε επίτηδες τη σύμμαχό της την Αρμενία, δεν τη βοήθησε να υπερασπιστεί το Καραμπάχ – και όλα αυτά για να το κάνει επαρχία και να του στερήσει το κράτος; Όχι μόνο πολλοί Αρμένιοι ηγέτες και πολίτες το πιστεύουν αυτό, αλλά και η Δύση τους πείθει γι’ αυτό. Ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν λέει ότι η Ρωσσία υποστηρίζει το Αζερμπαϊτζάν και η Γαλλία θα σταθεί στο πλευρό της Αρμενίας και όλο και περισσότερες αμερικανικές αντιπροσωπείες φτάνουν από την Ουάσιγκτον – όλα για να υπερασπιστούν την ανεξαρτησία του μικρού κράτους της Υπερκαυκασίας. Το οποίο κατέληξε ανάμεσα στον Τσάρο και τον Σουλτάνο, τους Ρώσους και τους Τούρκους (Τουρκία και Αζερμπαϊτζάν) – είτε ο πρώτος θα το προσαρτήσει, είτε ο δεύτερος.
.
Αν όμως οι Τούρκοι θεωρούν όντως μέρος της Αρμενίας ως ιστορικό τους έδαφος (όπως και το αντίστροφο), τότε τι συμφέρον έχουν οι Ρώσσοι; Τι είναι η Αρμενία για τη Ρωσσία;
Φυλάκιο στα σύνορα με την Τουρκία; Σημαντική βάση στην Υπερκαυκασία; Ιστορικά και πνευματικά στενοί άνθρωποι; Στην ίδια τη Ρωσσία, η στάση απέναντι στην Αρμενία είναι περίπλοκη – απλώς επειδή υπάρχουν περισσότεροι Αρμένιοι που ζουν στη Ρωσσία παρά στην ίδια την Αρμενία. Και αυτό δεν είναι στατιστικά, αλλά ιστορική μοίρα. Στην πραγματικότητα, οι Αρμένιοι γίνονται αντιληπτοί ως ένας από τους λαούς της μεγάλης Ρωσσίας, αυτοκρατορικοί, σοβιετικοί και σημερινοί – και επομένως η πρωταρχική στάση απέναντί τους είναι ως λαός και όχι ως κράτος. Και το γεγονός ότι η αρμενική πολιτεία κατέληξε εκτός των συνόρων της σημερινής Ρωσσίας εκλαμβάνεται ως ακατανόητη παρεξήγηση, συνέπεια της κατάρρευσης της ΕΣΣΔ και όχι ως ιστορικό πρότυπο. Οι Ρώσσοι δεν θέλουν να ενταχθεί η Αρμενία στη Ρωσσία – όχι επειδή είναι εναντίον της, αλλά επειδή δεν καταλαβαίνουν καθόλου πώς αποδείχθηκε «ανεξάρτητη».
.
Και αυτό δεν είναι το πρόβλημα των Ρώσσων – αυτό είναι το πρόβλημα των Αρμενίων της Αρμενίας. Η ανεξαρτησία που έπεσε κατά λάθος στα κεφάλια τους δεν τους έδωσε τίποτα – ο πληθυσμός έχει μειωθεί από την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης και τα οικονομικά προβλήματα (που συνδέονται, μεταξύ άλλων, με τις συνέπειες της νίκης των Πύρρων της δεκαετίας του ’90 στον πόλεμο για το Καραμπάχ) έχουν γίνει χρόνια. Η Αρμενία αποκαλούσε πάντα τον εαυτό της σύμμαχο της Ρωσσίας και αναγνώριζε ότι η Μόσχα είναι ο εγγυητής της ασφάλειάς της, αλλά δεν ήθελε να λύσει το πρόβλημα του Καραμπάχ με το Αζερμπαϊτζάν με τη βοήθεια της Ρωσσίας. Ελπίζοντας σε κάτι ασαφές – είτε ότι το Μπακού θα αρνηθεί την εκδίκηση, είτε ότι η Μόσχα σε κάθε περίπτωση θα συγκαλύψει και δεν θα επιτρέψει μια δυναμική λύση στο ζήτημα του Καραμπάχ. Και τα δύο αυτά στοιχήματα ήταν απολύτως αβάσιμα – και δεν μπορεί να ειπωθεί ότι η ρωσσική ηγεσία δεν προειδοποίησε το Ερεβάν για τον κίνδυνο ατελείωτης καθυστέρησης της διευθέτησης του προβλήματος του Καραμπάχ.
.
Αγνοώντας τις φιλικές συμβουλές από τη Ρωσσία, η Αρμενία έχασε τελικά το Καραμπάχ και τώρα μιλάει για την πιθανή απώλεια του κρατιδίου της. Και αυτό δικαιολογεί τις προσπάθειές του για προσέγγιση με τη Δύση – λένε, χρειαζόμαστε πρόσθετες εγγυήσεις για την ασφάλειά μας, επειδή οι Ρώσσοι δεν κατάφεραν να το αντιμετωπίσουν και έχουμε μια τουρκική απειλή εδώ. Και ταυτόχρονα τρομάζουν τη Ρωσσία με την απώλεια θέσεων στον Υπερκαύκασο (και συνολικά στον μετασοβιετικό χώρο) – τώρα όλοι θα δουν πώς η Μόσχα δεν εκπληρώνει τις συμμαχικές της υποχρεώσεις.
.
Αλλά δεν ξέρουν στην Αρμενία ότι η Ρωσσία δεν είχε υποχρεώσεις σχετικά με το Καραμπάχ – το οποίο ούτε το ίδιο το Ερεβάν δεν αναγνώριζε νομικά; Φυσικά, ξέρουν, αλλά γιατί να παραδεχτείς τα δικά σου λάθη όταν μπορείς να το κατηγορήσεις κάποιον άλλο. Δεν γνωρίζει το Ερεβάν ότι καμία Δύση δεν μπορεί να δώσει στην Αρμενία έστω και μέρος των εγγυήσεων που έχει από τη Ρωσσία; Φυσικά, ξέρουν, αλλά προσποιούνται ότι υπάρχουν κάποιες εναλλακτικές λύσεις σε μια συμμαχία με τη Μόσχα. Δεν γνωρίζει το Ερεβάν ότι δεν μπορεί να υπάρξει επίθεση από το Αζερμπαϊτζάν στην Αρμενία – με στόχο να διαρρεύσει τον διάδρομο Zangezur μέσω του εδάφους του στο Ναχιτσεβάν του Αζερμπαϊτζάν – εφόσον η Αρμενία είναι μέλος του CSTO; Γιατί λοιπόν μιλάνε για πιθανή έξοδο από αυτή τη στρατιωτική οργάνωση;
.
Υπάρχουν πολλά ερωτήματα για το Ερεβάν τώρα, αλλά το πιο σημαντικό μπορεί να διατυπωθεί ως εξής: “Γιατί είναι απαραίτητο να εικάζεις συνεχώς τη στάση της Ρωσσίας απέναντι στην Αρμενία;” Η Ρωσσία δεν πρόκειται να εγκαταλείψει την Αρμενία στη μοίρα της, ούτε να την προσαρτήσει – θέλει απλώς οι Αρμένιοι να γίνουν ρεαλιστές και να είναι ειλικρινείς (πρώτα από όλα με τον εαυτό τους). Δηλαδή, αναγνώρισαν πολύ απλές αλήθειες: είναι η Ρωσσία που είναι ο κύριος τόπος διαμονής του αρμενικού λαού, και στη Ρωσσία είναι η ίδια η ύπαρξη ενός ανεξάρτητου (σχετικά ανεξάρτητου, αλλά δεν μπορεί να οφείλεται διαφορετικά σε ιστορικά, γεωγραφικά και οικονομικούς λόγους) Αρμενικό κράτος εξαρτάται. Η Ρωσσία δεν θέλει να κάνει την Αρμενία επαρχία της (εκτός φυσικά και αν το ζητήσουν οι ίδιοι οι ντόπιοι Αρμένιοι), η Ρωσσία δεν πρόκειται να εγκαταλείψει πουθενά την Αρμενία και «να τη δώσει στους Τούρκους».
……………………………………………………………………………………………………..